Alfabet Zawiszaka
(przygotowany został przez młodzież pływającą na żaglowcu, a został udostępniony przez Henryka Sienkiewicza,wieloletniego bosmana Zawiszy)
(miejsce wykropkowane uzupełnij na podstawie własnego doświadczenia)
[A]
Armatorska kabina – kabina w nadbudówce przeznaczona dla szczególnie ważnych gości (kapitana stażysty, itp.), nie trzeba jej sprzątać i nie należy tam wchodzić.
Alarmy
Zbiórka załogi – trzy krótkie sygnały – wszystkie wachty zbierają się na pokładzie rufowym, ogłaszany średnio często
Do żagli – jeden długi sygnał – wachty zbierają się w z góry wyznaczonych miejscach
Manewrowy – ……………………………….
Łodziowy – ……………………………….
Inne zagrożenia – …………………………..
Do silnika – ……………………………………………………
[B]
Bakista – szafka koło koi, służy do przechowywania rzeczy osobistych (nie należy trzymać tam kanapek, zupy i skarpetek drugiej (trzeciej) świeżości, lub do spania na niej bywa materac, na którym się śpi
Bosman – bardzo groźny członek załogi stałej, przydziela prace pokładowe, wymaga bezwzględnego posłuchu, dłoń bosmana jest jedną z najważniejszych jednostek miary na jachcie
Beaufort’a skala – skala określająca siłę wiatru od 0 – cisza do 12 – huragan. Zaczynam rozmawiać z e Neptunem przy ……. stopniach w skali Beaufort’a.
Bukszpryt – marsz pierwszego oficera, szpiczasty początek statku, do niego przymocowane są żagle: latacz, bomkliwer, kliwer, które obsługuje I wachta. Wejście na bukszpryt jest dozwolone wyłącznie w szelkach (poza inną garderobą) i wyłącznie za zgodą oficera. Z czubka bukszprytu nie widać już jachtu, może więc dlatego niektórzy lubią to miejsce.
Bycze jaja – metalowe bloki do żagli bez bomu – UWAGA nie należy znajdować się na ich drodze podczas menerów bo można mieć guza wielkości – jaja kurzego.
Burta – Prawa, lewa – burty po Twojej prawej lub lewej stronie jeżeli stoisz twarzą do dziobu.
Zawietrzna – z niej wiatr zwiewa różne rzeczy do morza – po tej stronie można wylewać różne rzeczy z wiader i z siebie. Nawietrzna na której wiatr nawiewa różne rzeczy, w tym świeże powietrze unoszące zapach wilków morskich – na dawnych statkach kapitan przechadzał się po nawietrznej jeżeli lubił świeże powietrze.
Bandera – morska flaga państwowa, w portach podnoszona i opuszczana ceremonialnie. Banderze salutuje się!
Bulaj – okrągłe okienko (np. w kabinie armatorskiej) służy do podziwiania widoków i szybkiego dostępu do świeżego powietrza i morza – ważne szczególnie podczas sztormu.
[C]
Chief – zastępca kapitana, bardzo ważna osoba na statku.
Chłodnia – miejsce w przedniej części statku, gdzie przechowuje się żywność, ważne dla wachty kambuzowej.
Czołg – wejście pod pokład w postaci klapy – podobnej do wejścia do czołgu
Choroba morska – jedna z atrakcji rejsu przy wysokiej fali – skłania do zacieśniania kontaktów towarzyskich przy relingu i kontaktów z Neptunem oraz z niedawno spożytym pożywieniem. Metody walki z – spanie, śpiewanie, jedzenie, tańczenie. Lepiej nie wiedzieć co to jest, ale jest to główny powód do dumy na lądzie. Lekarstwo – usiądź pod drzewem. Patrz: Prezes.
Cumy – liny łączące statek z lądem podczas postoju w porcie.
Ciągnąć liny – główne zajęcie podczas stawiania i opuszczania żagli, można i trzeba przy tym śpiewać szanty.
Cisza – (a) brak wiatru – nie trzeba stawiać żagli, płyniemy na silniku;
(b) stan w kubryku po 22:00
Człowiek za burtą – wydarzenie raczej rzadko występujące podczas rejsu, ale służące jako temat ćwiczeń, w razie alarmu należy rzucić kolo ratunkowe z liną, której jeden koniec musi zostać na statku.
Chrzest morski – ceremonia pasowana na żeglarzy połączona z niezłą zabawą dla tych co chrzczą i przeżyciami różnego rodzaju dla chrzczonych, osoby dramatu – Neptun, Prozerpina, diabły morskie i inne potwory.
[D]
Dek – pokład.
Dorka – oficer programowy, kopalnia wiedzy o morzu, szantach, zwyczajach morskich i makramie.
Dziennik pokładowy – księga, w której wpisuje się przebieg rejsu.
[E]
Ernest – członek załogi stałej – ujarzmia konie mechaniczne silnika Zawiszy, de domo silnika U-Boota – niemieckiej łodzi podwodnej.
Echosonda – przyrząd do określania głębokości morza w danym punkcie.
[F]
Forbak – pomieszczenie w dziobowej części jachtu. Trzyma się tam szmaty, cumy, itp.
Flaga – płat tkaniny o określonym kolorze i kształcie, zawieszany w różnych częściach jachtu – nie mylić z bielizną. Bandera – flaga kurtuazyjna.
Flagsztok – drzewce stawiane na rufie. Podnosi się na nim banderę.
Fały – liny służące do wciągania żagli, zaś kontrafały służą do ściągania żagli.
Forpik – pomieszczenie w dziobowej części jachtu (patrz: forbak).
Fala – oscylacja wody wywołana głównie przez wiatr, podczas sztormu na Pacyfiku: do 34 metrów, na Atlantyku: 16-18 metrów, na Bałtyku: do 3 metrów wysokości.
[G]
Gretingi – drewniane kratki służące głównie do: chodzenia po nich, mycia i szorowania.
Gwizdek bosmański – służy do wydawania świstu trapowego (kiedy kapitan wchodzi lub schodzi ze statku).
GPS – Global Positioning System – system nawigacji – pomagający w określeniu pozycji statku na morzu. Wykorzystuje satelity Departamentu Stanu USA krążące gdzieś w kosmosie.
Gala flagowa – ………………………….
[H]
Hiszpańskie dziewczyny – nie zgadniecie…, to jest piosenka. Niektórzy twierdzą, że może to mieć i inne znaczenie. Badania w tej dziedzinie prowadzone są w portach Hiszpanii.
Higiena osobista – u niektóry w zaniku podczas rejsu. Ze względu na bliskie sąsiedztwo załogi – rzecz niezbędna. Kto tego nie rozumie – temu wytłumaczą.
[I]
Igła do żagli – o trójkątnym przekroju, do zszywania płócien żaglowych.
Indykator wychylenia płetwy sterowej – …………………………..
[J]
Juzing – 1) cienka, krótka linka
2) patrz: zejman
Jolki – ………………………
[K]
Kabestan – urządzenie służące do wybierania liny lub kotwicy.
Kubryk – pomieszczenie, w którym śpi cała załoga, czasami je i śpiewa.
Kapitan – najważniejsza osoba na statku, poza sytuacji kiedy czasem na statku gości sam Posejdon – bóg mórz i oceanów (Posejdon przybywa na pokład podczas chrztu morskiego).
Kambuz – kuchnia statkowa.
Koja – miejsce do spania.
Keja – miejsce do cumowania (spać nie polecamy).
Klar – więcej niż porządek.
Kingston – 1) WC
2) stolica Jamajki
Knagowanie – codzienna czynność, przymocowanie wybranej (naciągniętej) liny do knagi, line można też obkładać na naglach.
Kabina kapitańska – jest na rufie!!! Wstęp wzbroniony!!!
Kuk – kucharz.
Kamizelka ratunkowa – masz zawsze wiedzieć gdzie masz swoją, masz umieć poprawnie zakładać i wiązać. W czasie alarmów bierz zawsze swoją.
[L]
Liny – patrz: olinowanie.
Lajflina – rozpinana na jachcie w nocy i w czasie sztormów, obowiązkowo jest wspinać się w nią.
[Ł]
Łazienki – miejsce do uprawiania higieny osobistej (patrz: higiena osobista i woda).
[M]
Mesing – mosiężne części jachtu, które czyści się do połysku bez przerwy, żeby było ładniej i żeby było co robić.
Motorzysta – członek załogi stałej, umożliwia kontakt z lądem w przypadku cumowania z dala od portu – kieruje pontonem.
Makrama – ciekawie i artystycznie poplątany sznurek (nie mylić z węzłami).
Mesa – po hiszpańsku stół. Pomieszczenie w którym załoga stała je posiłki.
Mapa – przyrząd do sadystycznych ćwiczeń z nawigacji.
Mechanik – patrz: Rychu.
Maszty – UWAGA: nie nazywamy ich nigdy na jachcie „słupami”, „tyczkami”.
Matelot – taniec marynarski.
Mydlik – substancja służąca do zmywania pokładu i gretingów, o nieokreślonym zapachu, dodawana do potraw podczas chrztu morskiego.
[N]
Nawigacyjna – na rufie miejsce pracy oficerów, asystentów, kapitana oraz miejsce spotkań dyscyplinarnych („za pięć minut w nawigacyjnej”).
Numer – każdy ma własny, zapamiętać!
[O]
Oficerowie wachtowi – zawodowcy, kierują wachtą nawigacyjną.
Odbijacze – obsługuje trzecia wachta – chroni burty przy manewrach.
Obieranie ziemniaków – co poranny ceremoniał, obrzęd zbiorowy.
Oko – do stania NA w czasie wachty: masz wtedy obserwować bez przerwy określony obszar morza.
[P]
Ponton – do transportu na ląd (patrz: motorzysta) i do spania i wypoczywania/opalania się na jachcie.
Pompa – patrz: zęza.
Pentra – miejsce obok kambuza czyli kuchni do zmywania i przechowywania naczyń, talerzy i sztućców.
Pokład – do szorowania, wylegiwania się na, oraz: …………………………….
Prezes – Prezes Towarzystwa Relingowego – pierwsza osoba, która w czasie rejsu „porozmawiała” z Neptunem. Tytuł honorowy i nie dający żadnych uprawnień rentowych.
[R]
Reje – drzewce mocowane poprzecznie do masztu, wiesza się na nim żagiel. Jedyna reja na Zawiszy nazywa się………………………
Rejony – obszary przyporządkowane do sprzątania wachtom przez bosmana.
Rzyglina – podobnie jak lajflina. Nazwa pochodzi od rozmów z Neptunem.
Reling – listwa lub lina przy krawędzi pokładu.
Rzutka – linka z ciężarkiem, ułatwia podawanie liny na dalsza odległość.
Rufa – część tylna jachtu, miejsce zbiorki załogi. Poza zbiórkami – miejsce zarezerwowane dla kapitana i załogi stałej.
Raksy – okucie służące do przymocowania lików (brzegów) żagli do sztagów (olinowania stałego).
Rychu – Król maszynowni Zawiszy.
[S]
Saling – rozpórka mocowana do masztów, zwiększa rozstaw want, tam gdzie można wejść o wantach (patrz: wanty).
Sen – bardzo rzadki towar na Zawiszy i musi być zarówno szanowany cudzy jak i bezwzględnie wykorzystywany własny wtedy gdy jest na to czas.
Sienkiewicz, Henryk – wieloletni bosman z „Zawiszy”. Jako jedyny zna każdą warstwę farby na jachcie. Na jego temat krąży dużo plotek, np. Królewska Akademia w Sztokholmie twierdzi jakoby był pisarzem.
Sikunda – krótka przerwa w czasie podróży dojazdowej do portu zaokrętowania poświęcona na oddanie „tego co naturalne – Naturze”, czyli rozmowa z bogiem Urynosem. Ma być jak najkrótsza, bo spieszymy się na Zawiszę.
Spardek – środkowa, podniesiona część pokładu.
Starszy wachty – pełnoletni opiekun wachty – sprawuje nad nią nadzór i pośredniczy między wachtą a załogą stałą.
Sztorm – stan morza przy …….. w skali Beaufort’a, różne rzeczy są nie tam gdzie powinny, ziemniaki nie trafiają do garnka, zupy do talerza, jedzenie do żołądka. UWAGA – podczas sztormy wychodzenie na pokład tylko w sprawach nie cierpiących zwłoki kontaktów z Neptunem i KONIECZNIE W SZELKACH i po przypięciu się do lajfliny lub rzygliny.
Szanta – marynarka pieśń pracy, obecnie każda piosenka, która ma związek z morzem i żeglarstwem.
Szantymen/woman – osoba prowadząca szantę, czyli marynarską pieśń pracy.
Szpanflaga – flaga ze znakiem firmy sponsorująca Zawiszę.
Szelki – obowiązkowe wyposażenie każdego załoganta z przypisanym numerem, konieczne przy:
1. wchodzeniu na maszty po wantach,
2. wychodzeniu na pokład przy wysokiej fali,
3. wchodzeniu na bukszpryt,
4. wychodzeniu na alarmy.
Szklanki – wybijane dzwonki oznaczające upływ czasu, a czasami zakończenie jednej wachty i początek drugiej.
Szpringi – jedne z lin służących do cumowania (nie mylić z cumą), uważać na ręce i nogi.
Szprechrura – rura do porozumiewania się pomiędzy Kapitanem a załogą.
Świat – coś co należy opłynąć dookoła.
Świst trapowy – patrz: gwizdek bosmański.
[T]
Trap – pomost między Zawiszą a lądem podczas postoju w porcie, obsługiwany przez wachtę trapową.
Topenanty – służące do podtrzymywania bomu.
[U]
U-boot – silnik Zawiszy pochodzi z niemieckiej łodzi podwodnej. Drugi podobny jest w muzeum w Niemczech, ale jest on o dwa lata młodszy od Zawiszowego. Silnik Zawiszy niczego się nie boi, poza Rychem.
[W]
Wachty:
- Psia 24:00 – 04:00
- Świtowa 04:00 – 08:00
- Kapitańska 20:00 – 24:00
- Nawigacyjna – pełniona w odpowiednich godzinach przez wachtę nawigacyjną
- Kuchenna – zadanie – pomoc kucharzowi przy przyrządzaniu posiłków dla załogi
- Portowa – zadanie – oprowadzanie gości po Zawiszy, podczas postoju w portach.
- Trapowa – zadanie – pilnowanie, aby nikt nie pożądany nie wszedł na pokład. Sprawdzanie stanu napięcia cum, szpringów oraz czy odbijacze nie odwiązały się od jachtu.
Wanty – liny olinowania stałego. Po wantach można wpinać się na maszty – WYŁĄCZNIE POD NADZOREM OFICERA.
Woda słodka – BARDZO WAŻNE JEST OSZCZĘDZANIE WODY, co nie oznacza, że nie trzeba się myć, trzeba tylko mądrze (byle nie za długo) przy jej zużywaniu i nie wylewać jej bezmyślnie.
[Z]
Zawisza Czarny – najfajniejszy statek na świecie.
Zęza – woda mineralna o wysokim stopniu zmineralizowania, zbierająca się w dolnej części statku. Skład mineralny zależy głównie od: pogody, posiłków, używanych szamponów. Spożycie niewskazane. Na Zawiszy obowiązuje co poranny obyczaj pompowania zęzy.
Zejman – doświadczony żeglarz przeciwieństwo juzinga lub jungi.
Załoga – to my wszyscy.